Innovatie
-
Verpakkingen nog verre van circulair
1.
Warning: Undefined array key -1 in /var/hpwsites/u_twindigital_html/website/html/webroot/digitaalvismagazine.nl/wp-content/plugins/diziner-core/lib/TwinDigital/Diziner/Core/Post.php on line 965
-
Verpakkingen nog verre van circulair
1.
Warning: Undefined array key 0 in /var/hpwsites/u_twindigital_html/website/html/webroot/digitaalvismagazine.nl/wp-content/plugins/diziner-core/lib/TwinDigital/Diziner/Core/Post.php on line 928
Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) presenteerde dit jaar de resultaten van een brede reeks onderzoeksprojecten waarmee werd gezocht naar modellen, tools en verbeteropties voor het circulair maken van verpakkingen. Bedrijven die willen verduurzamen gaan die tools hard nodig hebben.
Mark ijsendoorn
‘We behoren tot de koplopers op het gebied van kunststofrecycling, maar er zit spanning tussen de kwantiteit en de kwaliteit,’ zegt Marieke Brouwer van Wageningen Food & Biobased Research op de website van het KIDV. ‘De keten heeft zich vooral in kwantitatieve zin ontwikkeld: er is meer ingezameld en meer recyclaat geproduceerd. Tegelijkertijd nam de productie van voldoende zuiver recyclaat, dat geschikt is voor verpakkingstoepassingen, nauwelijks toe. Terwijl daar steeds meer vraag naar komt.’
Nog lang niet gesloten
Brouwer deed de afgelopen jaren onderzoek naar manieren om de recyclingketen voor kunststof verpakkingen te verbeteren. Een vuil werkje, want de onderzoekers plozen honderden monsters gesorteerd afval uit om te analyseren wat er allemaal inzat. ‘Zo kunnen we nu van een stroom PET-flesjes, bijvoorbeeld, bijna precies zeggen hoeveel PET die bevatten, maar ook hoeveel PE, PP en andere vervuiling die van doppen en labels afkomstig is,’ aldus Brouwer.
De onderzoekers berekenden dat het netto materiaalrendement uit de recyclingketen zo’n 20% was. De polymeerzuiverheid lag op gemiddeld 91%. In veel gevallen is dat te laag om het gerecyclede materiaal opnieuw te gebruiken voor verpakkingen. Voor PE, PP en films moet de zuiverheid van het recyclaat minimaal 97% zijn, en voor PET zelfs 99,9%. Het grootste deel van het kunststofrecyclaat wordt dan ook elders gebruikt, bijvoorbeeld in de bekende bermpaaltjes. De kunststofketen is nog lang niet gesloten.
De kwaliteit van het recyclaat moet dus omhoog voordat er ook maar iets circulairs met het door gemeenten ingezamelde plastic kan gebeuren. Volgens het onderzoek van Brouwer ligt de verantwoordelijkheid vooral bij bedrijven. Met een zelf ontwikkeld rekenmodel bepaalden de onderzoekers welke beleidsopties het meeste effect zouden hebben op de kwaliteit en de kwantiteit van het recyclaat. De resultaten zijn opvallend. Volgens het model hebben beleidsmaatregelen van het verpakkende bedrijfsleven verreweg de meeste potentiële impact op de kwaliteit van het gerecyclede plastic.
Wil het bedrijfsleven zich houden aan de doelstellingen in het Plastic Pact, dan moet er flink wat gebeuren. Het KIDV geeft het advies om per product te analyseren wat de beste verpakkingsoptie is, en daarbij goed te kijken wat er in de hele keten met de verpakking gebeurt. ‘De ontwikkeling van een meer circulair systeem vereist van verschillende partijen maatregelen, die gelijktijdig in onderlinge afstemming door alle belanghebbenden worden genomen. Wat betekent een aanpassing van de ene partij voor de rest van de keten? Om aan design for recycling te gaan doen, moet je als bedrijf weten hoe de keten in elkaar zit en waar je verpakking uiteindelijk terecht komt.’
Ontwerpprocessen
Het is een frase die we bij het KIDV wel vaker horen langskomen: ‘design for recycling’. Een verpakking zo ontwerpen dat hij zo goed mogelijk gerecycled kan worden is ingewikkelder dan het klinkt, en dus pleit de organisatie voor een geïntegreerd ontwerpproces waar het product, de verpakking en de afvalketen allemaal vanaf het begin in worden meegewogen.
Bjorn de Koeijer (Universiteit Twente) onderzocht hoe duurzaamheid en circulariteit worden opgenomen in het ontwerpproces van verpakkingen. Hij bestudeerde een aantal ontwikkelingsprocessen in verschillende bedrijven tot in detail. Hij komt tot de conclusie dat de geïntegreerde aanpak in de praktijk nog niet veel voorkomt. Bij productontwikkeling zijn verpakkingen zijn nog steeds veelal een after-thought. Ze worden gezien als een laatste stapje in het ontwikkelen van een product, terwijl de verpakking vanaf het begin een factor zou moeten zijn in het ontwikkelproces. Bovendien blijkt uit de cases dat zelfs in bedrijven die een uitgesproken duurzaamheidsambitie hebben, dit zelden een belangrijk uitgangspunt is bij het ontwerpproces van een verpakking. Andere overwegingen, zoals kosten, efficiëntie en marketing, hebben vaak prioriteit. Marketeers blijken veelal de leidende functie te hebben in de ontwerpteams, niet de verpakkingsdeskundigen. Met andere woorden, de strategische duurzaamheidsambities van bedrijven sijpelen vaak maar beperkt door naar het operationele niveau.
‘Het meeste ingezamelde recyclaat wordt niet meer voor verpakkingen gebruikt’
‘Het ontwerpteam voor verpakkingen wordt vaak geleid door een marketeer’
Sustainability Guardian
De Koeijer pleit voor de introductie van een Sustainability Guardian die gedurende het hele ontwikkelingsproces zicht houdt op de duurzaamheid van de product-verpakkingscombinatie. Het is van groot belang dat die duurzaamheidshoeder deel is van het ontwikkelteam. Vaak heeft een bedrijf wel een duurzaamheidsafdeling maar staat die op te grote afstand van de teams en stelt die zich op als een soort ‘milieupolitie’. Dan worden ze door ontwikkelaars al snel gezien als een frustrerende factor. De Sustainability Guardian speelt juist een proactieve rol. Hij of zij is op het gebied van duurzaamheid de schakel tussen ontwikkelaars en management, en heeft de taak om, in geval van mogelijke trade-offs, te pleiten voor zo veel mogelijk duurzamaheid. De Koeijer: ‘De Sustainability Guardian bewaakt dat de duurzaamheidsvisie in de praktijk wordt vertaald, maar moet andersom ook tegen het management kunnen zeggen wat ontwerpteams in hun praktijk tegenkomen en dat een onderwerp eigenlijk in de strategische visie van de onderneming moet worden opgenomen. Het gaat om de wisselwerking tussen strategie en operationeel niveau.’
Dat wil niet zeggen dat het bedrijf een vacature moet uitschrijven, zegt de Koeijer. ‘Je kunt de rol ook leggen bij iemand die al in een ontwerpteam zit, of afspreken dat het een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de teamleden is. Waar het vooral om draait, is dat de Sustainability Guardian echt op het proces mag sturen en de positie stevig wordt ingebed. Zeggenschap is belangrijk.’
De Koeijer wilde vooral onderzoeken waar gevoeligheden en kritieke punten zitten in het ontwerpproces van product-verpakkingscombinaties, en welke factoren duurzaamheid juist afremmen. De praktische suggestie van een Sustainability Guardian vindt hij een mooie bijkomstigheid. ‘Ik vind het mooi dat we begonnen zijn met de theorie en nu een praktische oplossing aan bedrijven kunnen aanbieden: “Zó werkt het als je een Sustainability Guardian mee laat doen in jouw proces”. Nu vallen bedrijven vaak terug op modellen en tools, structuren en meetmethoden om dat proces aan te passen. Ons onderzoek maakt duidelijk dat het veel meer oplevert als je de hele dynamiek van zo’n proces blootlegt, wat duidelijk maakt waar het ontwerpteam zich op kan richten.’
Onderzoeksprogramma 2015-2019
Het KIDV werkte in de afgelopen jaren in samenwerking met TNO, Universiteit Twente, Rijksuniversiteit Groningen en Wageningen University & Research aan een hele reeks onderzoeksprojecten. Het onderzoeken van Brouwer en De Koeijer zijn twee van die projecten. Daarnaast heeft het KIDV ook de resultaten gepresenteerd van onderzoeken naar onder meer businessmodellen die recycling bevorderen, consumentengedrag omtrent verpakkingen en de migratie van minerale oliën. Ook werden verschillende tools en modules ontwikkeld voor het onderwijs.
-
Verpakkingen nog verre van circulair
Vorige artikel
Warning: Undefined array key -1 in /var/hpwsites/u_twindigital_html/website/html/webroot/digitaalvismagazine.nl/wp-content/plugins/diziner-core/lib/TwinDigital/Diziner/Core/Post.php on line 965
-
Verpakkingen nog verre van circulair
Volgende artikel
Warning: Undefined array key 0 in /var/hpwsites/u_twindigital_html/website/html/webroot/digitaalvismagazine.nl/wp-content/plugins/diziner-core/lib/TwinDigital/Diziner/Core/Post.php on line 928